5R Leiderschapsmodel

In onderwijsland is het gangbaar om ‘gedeeld leiderschap’ met 3R’en te duiden: Richting, Ruimte en Ruggesteun. Dit is overigens perfect in lijn met de zienswijze vanuit de Cubrix: daar heet het perspectief, ruimte en supportstructuur. Maar drie R’en is inderdaad eleganter.

De drie zijn later aangevuld met Resultaat en Rekenschap, maar als je support goed organiseert dan zitten Resultaat en Rekenschap daarin.

Aan de hand van een paper van Suzanne Unck, gaan we hier dieper in op de vijf facetten van leiderschap die volgens de auteur bijdragen aan de kwaliteit van samenwerking.
De methode ontstond vanuit de behoefte om een helder speelveld te ontwikkelen voor alle betrokkenen in een team, voor dus zowel de leidinggevende als de teamleden. Zo ontstaat er rolscherpte en een goede balans tussen gemeenschappelijkheid en autonomie.

Het toepassen van de 5R’en kan een lerende manier van werken zijn, waarin afstemming ontstaat over verwachtingen en een ontwikkeling om samen te leren leiding te geven en te nemen.

Een korte toelichting op de vijf facetten:

Richting

De (gemeenschappelijke) koers en visie, inclusief kaders waarbinnen professionals werken.

Wat is het perspectief van deze ontwikkeling? Hoe ziet het eruit als het is afgerond?
Hoe is deze koers gerelateerd aan de (kern)waarden, visie en strategie?
Welke eisen stellen we aan het (eind)resultaat?
Wat is het tijdpad en wat zijn de mijlpalen?
Wat verwachten we van de professionals? Welke rol en verantwoordelijkheden hebben zij (en wij)?

Ruimte

Definieer het speelveld van de professionals. Waar gaan ze over, wat zijn verwachtingen en hoe kunnen we hen stimuleren (creatieve) ruimte in te nemen?

Welke verantwoordelijkheid hebben de professionals?
Hoe zien de werk- en leerprocessen van professionals eruit? Wat mogen zij anders doen?
Hoe wordt informeel / gedeeld leiderschap vormgegeven?
Hoe wordt betrokkenheid georganiseerd?
Hoe stimuleren en realiseren we eigenaarschap?

Ruggensteun

In woord en daad zorgen dat professionals hun (ontwikkel)werk kunnen doen en hen niet belasten met belangen waar ze niet verantwoordelijk voor zijn. Zorgen voor afscherming, creatieve ruimte, tijd en mogelijkheden.

Hoe is de ondersteuning aan professionals georganiseerd?
Wat doen we als het moeilijk wordt?
Is er een ruimte voor professionals om samen te leren en werken?
Mogen we fouten maken? Ook als dat consequenties heeft?
Is het bij ons toegankelijk en veilig voor iedereen?

Resultaat

Zorgen dat er duidelijkheid is in verwachtingen van alle betrokkenen en duidelijkheid over het beoogde resultaat. (NB. Stond al bij Richting)

Wat is de (SMART) formulering van het verwachte resultaat en wie formuleert dit?
Wie is verantwoordelijk voor welk deel van het eindresultaat?
Hoe wordt de voortgang gemonitord en wie neemt besluiten als afgeweken wordt van het plan?

Rekenschap

De wijze waarop we kwaliteitszorg inrichten en proces en resultaten onderbouwen en verantwoorden.

Wat verwachten we van professionals als het gaat om onderbouwing van keuzes?
Hoe betrekken we interne en externe stakeholders bij proces en resultaten?
Welke rol spelen rekenschapsmomenten (peer review, audit, accreditatie)?

Idealiter werken leidinggevenden en professionals gezamenlijk aan deze vijf pijlers voor gedeeld leiderschap, zodat het een ontwikkelingsgericht, inspirerend en continu proces is.