Cynefin Framework

Bij de geordende domeinen rechts (Simpel en Gecompliceerd) zijn oorzaak en gevolg bekend en zo niet, dan kunnen ze gemakkelijk geïdentificeerd worden.

Bij de ongeordende domeinen links (Complex en Chaotisch) is het alleen mogelijk om achteraf oorzaak en gevolg vast te stellen en soms is dit helemaal niet mogelijk.

In het dominante wereldbeeld worden organisaties gezien als rationele samenwerkingsverbanden, waarin voorspelbaar wordt gereageerd op bepaalde situaties. Dit beeld wordt echter te simpel voorgesteld en sluit inmiddels slecht aan op de complexiteit die veel organisaties in hun omgeving ervaren. Er zijn dus andere interpretaties, oplossingen en veranderwijzen nodig.

Elke situatie en elke context is anders en daarin kan het Cynefin model helpen richtlijnen te ontwikkelen die wel effectief zijn.

Een korte introductie van de vijf contexten:

Simpele context

Binnen de Simpele context zijn oorzaak en gevolg voorspelbaar en transparant waardoor met procedures, regels en richtlijnen kan worden gewerkt en niets aan het toeval hoeft worden overgelaten. In deze context staan gestandaardiseerde werkprocessen en juridische structuren centraal en worden bewezen werkpraktijk als routines uitgevoerd.

De redenaties in de context worden gekenmerkt als Waarnemen, Categoriseren en Reageren. Eerst behoren de feiten te worden vastgesteld, vervolgens het patroon en de categorie bepaalt zodat eindelijk op juiste wijze en volgens de regels de passende reactie en werkwijze kan worden uitgevoerd.

Ingewikkelde context

Ook in de Ingewikkelde context is er sprake van een te begrijpen oorzaak-gevolg relatie. Er is een grondige analyse nodig – een expertonderzoek – van de situatie om de ‘bekende onbekende’ te achterhalen en te bepalen welk gedrag het beste past om de situatie effectief te beïnvloeden.

De werkwijze is dus als volgt: Waarnemen, Analyseren en Reageren. Ook hier moeten als eerste de feiten worden vastgesteld, waarna grondige analyse van de beschikbare informatie plaatsvindt. Pas daarna kan de juiste werkwijze worden toegepast. Het rationeel werken aan probleemsituaties is alleen mogelijk met behulp van verfijnde expertise en deskundigheid.

Complexe context

Snowdon typeert de Complexe context als het domein van de ongeordendheid, van onvoorspelbare situaties die weer snel kunnen veranderen. De relatie tussen oorzaak en gevolg kan pas achteraf worden verklaard, waardoor het onnodig is om op voorhand een analyse uit te voeren. Gedrag laat zich vooraf niet voorspellen en er zijn op voorhand geen juiste standaardantwoorden. Het hierop aansluitende type organisatie is voortdurend in beweging en experimenteren – en hiervan leren – biedt een kans een oplossing te vinden die daadwerkelijk iets oplevert.

De werkwijze is dus als volgt: Uitproberen, Waarnemen en Reageren. Er is geen eenduidige werkwijze die leidt tot een verzekerd succes. De beste opties moeten worden beproefd op effectiviteit en dit betekent veel experimenten, snel leren van de opgedane inzichten en er flexibel mee omgaan. Zo kan de complexe context worden overbrugd.

Chaotische context

In de chaotische context zijn oorzaak en gevolg onduidelijk en zijn gebeurtenissen vaak verwarrend en verrassend. Niemand weet op voorhand wat er gaat gebeuren en niemand weet op het moment zelf welke handeling het beste is. Er is amper tijd om te overleggen en het gaat veelal om instinctieve en snelle handelingen, waarbij het oplossen van de noodsituatie en het wegnemen van de eerste paniek voorop staan.  Deze context wordt gekenmerkt door crises en noodsituaties.

De werkwijze is als volgt: Handelen, Waarnemen en Reageren. Als eerste moet de noodsituatie gestabiliseerd worden. Alle handelingen komen hieruit voort. Van daaruit wordt gekeken wat voor resultaat dit heeft en of dit moet worden gecontinueerd. Continu moet worden gecheckt of er al stabiliteit aanwezig is. Is dit er niet, dan moet hierop gereageerd worden door nieuwe en andere handelingen toe te passen.

Wanorde

Wanorde wordt binnen het Cynefin Model de Onduidelijke context genoemd en is niet goed te traceren en te identificeren. Het ligt in het centrum van alle domeinen. In dat geval kan een bedrijf ervoor kiezen om in kleinere delen te analyseren en deze onderdelen te verdelen over de vier andere domeinen. Van daaruit kunnen de werkwijzen worden toegepast die specifiek voor elke context zijn, zodat managers betere beslissingen kunnen nemen. Naarmate de kennis binnen een organisatie toeneemt, kan de context met de klok meedraaien van Complex naar Gecompliceerd naar Simpel naar Chaotisch.