Bronnen
Mintzberg, H. (1979) The Structuring of Organizations”
Mintzberg, H (1983) Structure in Fives: Designing Effective Organizations
Links
De configuratie van organisatiestructuren
Henry Mintzberg is een bekende managementtheoreticus en professor aan de McGill University in Canada. Eén van zijn belangrijkste bijdragen aan vakgebied van de bedrijfskunde is zijn werk over de structuren van organisaties.
In zijn boek “The Structuring of Organizations” beschrijft Mintzberg vijf verschillende structuren van organisaties en hoe deze van invloed zijn op de manier waarop organisaties functioneren. Elk van deze structuren heeft zijn eigen kenmerken en voordelen, afhankelijk van de omstandigheden waarin de organisatie zich bevindt.
Configuraties
De organisatiestructuren zijn ontwikkeld op basis van zijn observaties van verschillende organisaties in de praktijk en gerationaliseerd aan de hand van diens configuratietheorie
Mintzberg had namelijk richtlijnen nodig om te kunnen bepalen hoe organisaties zich zouden moeten inrichten.
Hij maakte onderscheidt tussen slechts vijf verschillende onderdelen van iedere organisatie:
- De strategische top (directie)
- Het middenmanagement
- De opererende kern (uitvoerders)
- De technische staf
- De ondersteunende staf
Later voegde hij een zesde toe:
- Ideologie (overtuigingen en tradities; normen, waarden, cultuur)
Je kunt met deze elementen spelen – net als met legoblokjes – en verschillende ideaaltypische organisatievormen maken, of configureren, zoals Mintzberg dit noemde.
Dit waren volgens Mintzberg de vijf meest voorkomende organisatietypen. Zie de tabel.
De eenvoudige structuur – De ondernemende organisatie
Dit is de meest basale organisatievorm, geschikt voor een kleine, informele groep mensen die direct samenwerken om doelen te bereiken. Er is geen middenkader en geen technische en ondersteunende staf. Ze zijn flexibel en zijn in staat snel in te springen op kansen en risico’s die zich voordoen. De beslissingen worden vaak ad hoc genomen en er is weinig formaliteit in de structuur.
De machinebureaucratie is een organisatiestructuur waarin de nadruk ligt op efficiëntie en controle via duidelijk gedefinieerde regels en procedures. De standaardisatie van werkprocessen staat centraal. Taken worden verdeeld op basis van specialisatie. Deze structuur wordt vaak toegepast in grote organisaties waarbij de productie van goederen of diensten centraal staat.
De gedecentraliseerde organisatie
De divisiestructuur wordt veelal toegepast door commerciële bedrijven die meerdere merken voeren en op verschillende markten actief zijn. Hierbij worden de verschillende delen van de organisatie ondergebracht in aparte divisies met een eigen verantwoordelijkheid voor hun eigen producten en diensten.
De divisies hebben een grote mate van zelfstandigheid doordat de beslissingsbevoegdheid is gedelegeerd van het topmanagement naar het middenkader.
De professionele bureaucratie
De professionele bureaucratie is een gedecentraliseerde structuur die wordt gebruikt in organisaties waarbij hoogopgeleide professionals werken, zoals advocatenkantoren en ziekenhuizen. In deze structuur hebben medewerkers veel autonomie en beslissingsbevoegdheid, maar worden ze wel gecontroleerd door middel van peer review en professionele normen.
De Adhocratie – (de innovatieve organisatie)
De adhocratie is een structuur die geschikt is voor organisaties die zich bezighouden met innovatieve projecten en producten. In deze organische structuur wordt gewerkt met flexibele teams die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het bereiken van doelen. Er is ruimte van veel creativiteit en innovatie in deze structuur.
Mintzberg bedacht later nog meer organisatievormen:
De missionaire organisatie – (de ideële organisatie)
Medewerkers delen de normen en waarden binnen de organisatie en onderschrijven intrinsiek diens doelstellingen. Voorbeelden van ideële organisaties zijn NGO’s zoals Unicef, maar ook commerciële organisaties hebben een kenmerkende missionaire structuur.
De politieke organisatie – (politieke arena)
Net als voorgaand type heeft deze organisatievorm geen specifieke structuur. In een politieke organisatie ligt de macht niet bij de formele structuur (het geautoriseerd gezag) maar is de continue coalitievorming het belangrijkste coördinatiemechanisme. Sturing van de organisatie vindt plaats op basis van welke coalitie op dat moment de macht heeft.
Het begrip ‘structuur’ in Mintzberg’s werk verwijst dus niet alleen naar de formele organisatiestructuur op papier, maar ook naar de manier waarop mensen in de organisatie samenwerken en communiceren. Het gaat om de manier waarop de organisatie is georganiseerd en hoe de verschillende onderdelen van de organisatie met elkaar samenwerken.
Mintzberg geloofde dat organisaties zich ontwikkelen door middel van een proces van differentiatie en integratie. Differentiatie is het proces waarbij een organisatie verschillende delen of afdelingen creëert om specifieke taken uit te voeren. Integratie is het proces waarbij deze verschillende delen of afdelingen worden gecoördineerd om de doelstellingen van de organisatie als geheel te bereiken.
Het begrijpen van de verschillende structuren van organisaties kan bijdragen aan een beter begrip van hoe organisaties functioneren en hoe ze kunnen worden verbeterd. Door te kijken naar de verschillende structuren en hun kenmerken, kunnen organisaties de structuur kiezen die het beste past bij hun specifieke omstandigheden. Dit kan bijdragen aan een hogere efficiëntie, betere samenwerking en meer innovatie.
Los van deze kennis zijn in 2011 de Cubrix organisatievormen beschreven. Achteraf met overlap van Mindzberg configuraties, maar een en ander is wel scherper gedefinieerd en beter afgestemd op de dynamiek van deze tijd.