Bronnen
- Cooperrider, D. (1985) Appreciative Inquiry Into Organizational Life. Doctoral Disseration, Case Western Reserve University.
- Stavros, J., Torres, C. (2018) Conversations Worth Having. Oakland CA, Berrett-Koehler Publishers Inc.
- Stavros, J.M., Hinrichs, G. (2019) The Thin Book of SOAR, creating strategy that inspires innovation and engagement, 2nd edition, Bend OR, Thin Book Publishing Co.
- Stavros, J.M. (2020) SOAR 2020 and Beyond. Appreciative Inquiry Practitioner, volume 22, number 2, May 2020.
- Theo van den Eijnden (2020) De SWOT voorbij….de positieve kracht van SOAR, Kwaliteit in Bedrijf, september-oktober 2020
Links
SOAR-analyse
SOAR staat voor Strengths, Opportunities, Aspirations en Results, in het Nederlands sterkten, kansen, ambities en resultaten. Het vindt zijn fundering in de positieve en relationele principes van Appreciative Inquiry (Cooperrider, 1985), waarderend onderzoeken, en gebruikt deze om een transformatie te creëren in het denken en handelen van individuen, teams en organisaties.
Het SOAR framework is in 1999 ontwikkeld door Jacqueline M. Stavros als een alternatief voor de SWOT-analyse en als een benadering voor het voeren van strategische gesprekken. Zij geeft aan dat strategie en strategisch denken overal in de organisatie aan de orde kan komen en door iedereen in de organisatie ingezet kan worden. SOAR leidt de organisatie in een dialoog die helpt om besef van eigenaarschap in de weg naar de toekomst te creëren bij alle betrokkenen in het proces.
SOAR richt zich op het vinden van de sterkten, kansen en mogelijkheden in plaats van op problemen, zwakheden en bedreigingen. Sterkten, kansen en mogelijkheden zijn de inspiratiebronnen voor de ambities en de resultaten. De SWOT-analyse richt een deel van de aandacht op zwakten en bedreigingen, terwijl het SOAR model juist aandacht vraagt voor de sterkten en kansen. De kracht van de organisatie is daar te vinden. Ook volgens Peter Drucker, die ooit concludeerde:
“The task of leadership is to create an alignment of strengths in ways that make weaknesses irrelevant.”
“Results are obtained by exploiting opportunities, not by solving problems.”
“Focus on opportunities, not problems.”
Het is dus uitermate waardevol om te focussen op de kracht en de kansen van een organisatie en het onderzoek daarop te richten.
De SOAR -analyse maakt dat je juist vooruit kijkt en een krachtige beweging voorwaarts in gang zet. Daar waar in de SWOT de energie wegebt – er zijn zoveel zwakten en bedreigingen – wordt de energie door de SOAR benadering juist versterkt: ‘we zijn goed en kunnen nog beter worden!’
Drie pijlers
SOAR berust op drie pijlers, die allen belangrijk zijn om succesvol te zijn in de toepassing: het betrekken van alle stakeholders, de kracht van generatieve vragen en het positief herformuleren.
Pijler 1: Betrekken van alle stakeholders
Traditioneel zien we dat in bedrijven en organisaties strategie en strategische planning min of meer is gereserveerd voor directie en management. Zij bekijken de huidige strategische positie en nemen de waarden, missie, visie en resultaten onder de loep. Daarbij gebruiken zij de SWOT-analyse om de interne sterkten en zwakten en de externe kansen en bedreigingen in beeld te brengen.
SOAR zet deze benadering volledig op zijn kop door het principe van Wholeness (the whole system in the room) toe te passen, één van de principes van Appreciative Inquiry.
Betrek dus alle – interne én externe – stakeholders van de organisatie in het creatieproces. De bijeengebrachte inzichten reiken verder dan die van directie en management. De participatie vergroot het vermogen van de organisatie om een op sterkten gebaseerde strategie te ontwikkelen die nieuwe en verbeterde producten en processen oplevert.
Pijler 2: Generatieve vragen
Het toepassen van generatieve vragen nodigt uit om nieuwsgierig te zijn. Omgekeerd, als we nieuwsgierig zijn stellen we bijna als vanzelf generatieve vragen. Gervase Bushe omschrijft generatief als de creatie van nieuwe beelden, metaforen of fysieke representaties die twee kwaliteiten hebben: ze veranderen hoe mensen denken zodat nieuwe opties voor beslissingen en acties beschikbaar komen en ze stimuleren fascinerende beelden waarop mensen acteren.
Met andere woorden, generatieve vragen creëren ruimte voor verschillende perspectieven, brengen nieuwe kennis en informatie naar boven en stimuleren creativiteit en innovatie.
Pijler 3: Positief herformuleren
Een logische vraag die mensen vaak stellen als ze voor het eerst kennismaken met SOAR is hoe het zit met de zwakten en bedreigingen. Zij geven immers mede inzicht in de gebieden of de thema’s waar de organisatie winst kan behalen en kan groeien. Volledig voorbij gaan aan de zwakten en bedreigingen is dan ook niet verstandig. In de benadering van SOAR gaan ze mee door ze te herformuleren van een negatieve naar een positieve betekenis en ze de gepaste aandacht te geven in de dialoog over mogelijkheden.
Positief herformuleren gaat niet alleen over focussen op het positieve. Het gaat ook over het focussen van de aandacht en de actie op waar we naar toe willen en waar we meer van willen. Positief herformuleren inspireert mensen om nieuwsgierig en geïnteresseerd te zijn en hun voorstellingsvermogen de vrije loop te laten.
De weg van SOAR: zinvolle gesprekken
Het volgen van de weg met SOAR is het voeren van zinvolle gesprekken. De basis voor deze gesprekken ligt in het sociaal constructionisme, een ander principes van Appreciative Inquiry. Het constructionistische principe plaatst communicatie en taal tussen mensen in het centrum van menselijk organiseren en veranderen.
Gesprekken in de toepassing van SOAR worden gevoerd op ieder element: strengths, opportunities, aspirations en results en in die volgorde.
Strengths
De gesprekken over sterkten richten zich op het onderzoeken wat echt goed gaat en wat bijdraagt aan het succes van de organisatie. Dit vormt de basis voor verdere ontwikkeling en het creëren van strategisch voordeel.
Opportunities
In deze gesprekken onderzoeken we nieuwe mogelijkheden en vaardigheden om de organisatie verder te brengen. Hierin past ook het herformuleren van de zwakten en bedreigingen.
Aspirations
De sterkten en kansen zijn de inspiratiebron voor de ambities. De gesprekken zijn gericht op het creëren van gedeelde beelden van een toekomst die er mag zijn.
Results
Nu is het moment aangebroken om het gedeelde beeld van de gewenste toekomst te vertalen naar tastbare en meetbare resultaten. Deze gesprekken maken de stap van creativiteit naar realiteit.
SOAR is in te zetten in een breed scala van situaties. Dat gaat verder dan alleen maar de situaties waarin een SWOT-analyse zou worden ingezet. Het past daar waar de organisatie haar waarden, visie, missie en doelen wil onderzoeken en aanscherpen. Daarbij helpt SOAR om mensen op alle niveaus te verbinden en hun waarden en doelen op één lijn te brengen met de waarden en visie van de organisatie.
Even zo effectief is de benadering in te zetten in het ontwikkelen van teams en het laten groeien van samenwerking tussen teams onderling. Ook op individueel niveau is SOAR te gebruiken, bijvoorbeeld bij individuele coaching of bij loopbaanbegeleiding.
De constante factor in het toepassen van SOAR in welke situatie dan ook is dat het start vanuit de sterkten. Juist dit maakt het mogelijk om nieuwe mogelijkheden en gedeelde beelden van de toekomst te creëren.
Deze tekst is geschreven door Theo van den Eijnden, die vanuit zijn bedrijf Inspiring Change de benadering van SOAR onder de aandacht brengt in Nederland en Vlaanderen en organisaties ondersteunt bij het inzetten ervan.