Introvert leiderschap

Je voelt dat je anders bent. Je zet jezelf niet graag op de voorgrond. Smalltalk en netwerken kosten je veel energie en daarom vermijd je dat liever. Je overdenkt eerst wat je wilt zeggen voordat je het daadwerkelijk zegt. Je voelt dat je anders bent dan je collega’s die wel graag praten, je bent introvert.

In onze westerse wereld is extraversie de norm en werken we hard aan diversiteit op gebied van vrouwenquotum en migratieachtergrond. Wordt er in onze wereld ook gewerkt aan diversiteit op gebied van persoonlijkheden? Is er plaats voor een introvert?

Kenmerken van een introvert

Psycholoog en psychiater Carl Jung kwam tot de conclusie dat mensen zowel introverte als extraverte trekken hebben. De verhoudingen verschillen bij ieder mens. Jung concludeerde dat bij introverte personen hun binnenwereld het uitgangspunt is, dit is de plek waar men naar terugkeert wanneer men energie nodig heeft. Bij extraverten is juist de buitenwereld het uitgangspunt.

In de jaren 70 heeft psychiater Hans Eysenck onderzoek gedaan naar introversie. Hij kwam erachter dat bij introverten de hersenen gevoeliger zijn en daardoor meer prikkels opnemen uit de omgeving. Mensen die introvert zijn kiezen er daardoor soms voor om zich even af te sluiten van anderen om de prikkels te beperken en tot rust te komen. Extraverten daarentegen hebben minder gevoelige hersenen en gaan juist op zoek naar prikkels om daar energie van te krijgen.

Een introvert heeft weinig behoefte aan sociale aandacht. In het middelpunt van de belangstelling staan voelt niet als een beloning, maar geeft juist een beklemmend gevoel. Een introvert voelt zich tijdens sociale gelegenheden fijner in een kleine groep. Een introvert persoon heeft tijd nodig om zaken te analyseren en zijn gedachten op een rijtje te krijgen voordat hij zich uit. Introvert zijn is niet over de gehele wereld gelijk. De bewoners van Westerse landen zijn over het algemeen extraverter, en in het oosten zijn mensen introverter. Het is niet gezegd dat een westerse introvert in het oosten ook als introvert gezien wordt. Het is goed mogelijk dat dezelfde persoon in bijvoorbeeld Japan als extravert gezien wordt.

Eysenck omschreef de term introversie als: gereserveerd, gesloten, niet hartelijke en niet enthousiast. Van Dale geeft als omschrijving: in zichzelf gekeerd en weinig spraakzaam. Beide omschrijvingen hebben een negatieve klank, is dat terecht? Worden de kwaliteiten die introversie met zich meebrengt wel gezien?

Kwaliteiten van een introvert

Een introverte leider geeft zijn team de ruimte om met nieuwe inzichten te komen. Hij neemt de rol van facilitator op zich, zodat het team het beste uit zichzelf kan halen. Reflectie speelt daarin vaak een grote rol. De kans is groot dat hij een stapje terugzet om vanuit daar het gehele team een proces te aanschouwen en daar vervolgens op te reflecteren. Introvert leiderschap gaat goed samen met dienend leiderschap.

Doordat een introvert lang niet altijd zijn woordje klaar heeft, wordt er wel eens gedacht dat ze een gebrek hebben aan interesse, durf of intelligentie. Vanuit de extraverte gedachte is dat begrijpelijk, extraverten denken en praten tegelijk. Een introvert overdenkt eerst wat hij gaat zeggen.  

Eén op één kunnen mensen met introversie vaak beter praten dan in een groep. Gesprekken kunnen dan ook behoorlijk de diepte in gaan. Doordat een introvert goed kan luisteren, is hij een fijne gesprekspartner.  

Hoe kun je rekening houden met je introverte collega’s?

Mensen kunnen soms meer extraversie uitstralen dan dat ze daadwerkelijk zijn. Sommige introverten hebben zich zover aan kunnen passen dat er van de buitenkant moeilijk te zien is dat ze eigenlijk introvert zijn. De introverte behoeften zijn voor de omgeving daarom soms moeilijk te plaatsen. Voor een extravert is het misschien niet fijn om even alleen gelaten te worden. Een introvert kan daarvan opladen.

Een introvert overdenkt eerst voordat hij iets zegt. Bij een vergadering kan het daarom voorkomen dat een introvert minder zegt dan zijn andere collega’s. Dat komt niet voort uit desinteresse maar heeft te maken met de verwerkingstijd die hij nodig heeft om alles op een rijtje te zetten. Vaak komt juist de introvert op een later moment met een creatief antwoord voor het probleem. Een één op één gesprek met zo iemand kan helpen om voor beide partijen helder te krijgen wat hierin fijn is. Het kan een optie zijn om de vergaderagenda een dag eerder te sturen, zodat er al over de onderwerpen nagedacht kan worden. Dit kan erin resulteren dat er tijdens de vergadering al wel gereageerd kan worden. Misschien vindt de persoon het fijn om tijdens de vergadering juist nog expliciet gevraagd te krijgen of hij nog iets heeft om toe te voegen, omdat hij er anders niet tussen komt.

De aanwezigheid tijdens groepsactiviteiten kunnen zorgen voor veel prikkels waar een introvert geen raad mee weet. Wanneer hij ervoor kiest om eerder weg te gaan of weg te blijven hoeft dit niet persoonlijk opgevat te worden.

Introverten voelen zich soms niet begrepen. In een één op één gesprek bereik je meer dan dat je hem in een groep voor het blok zet.

Is een introvert geschikt om leiding te geven?

Introverte leiders zijn veelal succesvol in proactieve teams. Ze geven hun collega’s de ruimte om zelf te ontdekken en op te lossen, maar verliezen hen niet uit het oog. De introverte leider wordt ook wel vergeleken met een meewerkend voorman.

Voor introverte leiders is het belangrijk om momenten in te bouwen waarin ze zichzelf even kunnen terugtrekken om zich op te laden. Deze momenten zijn net zo belangrijk als het overige werk zelf.

De kansen voor introverten om een leidinggevende functie te bemachtigen zijn kleiner dan voor hun extraverte collega’s. Dat komt deels omdat de meeste mensen, en daarmee ook de norm, extravert is. Het algemene beeld wat een goede leider is, helpt eraan mee. Net zoals dat een extraverte leider praktisch altijd opgevolgd wordt door iemand met vergelijkbare kwaliteiten.

Introverten hebben andere kwaliteiten dan extraverten. Ook introverten hebben kwaliteiten die van waarde kunnen zijn. Afhankelijk van de organisatie of afdeling past er beter een introvert of een extravert in de rol van leider.