Bronnen
Maxwell, J. C. (2013). The 5 Levels of Leadership: Proven Steps to Maximize Your Potential.Center Street; Reprint edition.
Maxwell, J. C. (2002). Leadership 101: What every leader needs to know.Thomas Nelson Inc.
Maxwell, J. C. (1993). Developing the leader within you.Thomas Nelson Inc.
John Maxwell schreef meer dan 60 boeken, verkocht 7 miljoen exemplaren en kan als spreker worden ingehuurd voor 100K a 200K.
Links
Meer informatie
Kennisupdate Leiderschapsstijlen
Kennisupdate dienend leiderschap
Opleiding leiderschap
Leergang Leiderschap
5 niveaus van leiderschap (Maxwell)
Leiderschap is een reis
John Maxwell beschrijft de groei en ontwikkeling van leiders aan de hand van vijf opeenvolgende niveaus – positie, toestemming, productie, ontwikkelaar en de top. Zo helpt hij leiders om hun effectiviteit te begrijpen én te vergroten. Het laat zien op welk niveau een leider functioneert en hoe hij of zij meer invloed, respect en succes kan vergaren.
Hij daagt zakelijke leiders en consumenten uit tot het inspireren, prikkelen en uitrusten van organisaties om leiderschap uit te dragen en hun potentieel te bereiken.
Als predikant heeft Maxwell de roeping gehad om het verschil te maken in de levens van mensen. Zijn passie voor het leven groeit en stimuleert anderen om uitzonderlijke dingen te volbrengen en betekenisvolle en voldane levens te leiden.
De ontwikkeling volgt vijf niveaus waardoor je volgens Maxwell steeds gemakkelijker leiding kunt geven. Volgens Maxwell kun je geen enkel niveau overslaan. Elke keer als je naar een hoger niveau van leidinggeven gaat neem je de opgebouwde ervaringen mee.
Hij vergelijkt leiderschapsontwikkeling naar het 5e niveau als de klim naar de top van een berg. Het kost een inspanning, het vergt betrokkenheid en soms gaat het klimmen niet snel. Bovendien kun je altijd vallen. Maxwell adviseert dan ook om altijd jouw waarden als ijkpunt vitaal te houden. Gebruik ook altijd je verstand, en weet dat er niveaus zijn waarin je kunt groeien.
‘Leiderschap gaat over groei – voor jezelf, je relaties, je productiviteit en je mensen. Om goed te kunnen leiden, moet je je behoefte aan voortdurende verbetering omarmen, en de 5 Levels bieden een navigatiesysteem om je te helpen met je reis. Je moet weten waar je bent, om te weten waar je naartoe gaat.’
~John Maxwell

De vijf niveau van leiderschap worden nu achtereenvolgens beschreven.
Niveau 1 Positie
Het basisniveau van leiderschap is de benoeming van een ‘leidinggevende positie’, waarbij het zomaar mogelijk is dat diegene niet beschikt over de bekwaamheden van een effectief leider, of dat de persoon specifieke inspanningen heeft verricht die hierop duiden.
Volgens Maxwell zijn mensen die alleen op niveau 1 functioneren hooguit bazen van ondergeschikten. Ze vertrouwen op regels, voorschriften, beleid en organisatieschema’s om hun mensen te controleren. Hun mensen zullen hen alleen volgen binnen de aangegeven grenzen van hun autoriteit.
Zij ontlenen hun status aan hun positie, en (nog) niet aan hun kwaliteiten. Medewerkers zien de leidinggevende niet als een vertrouwenspersoon en gaan hem zelfs liever uit de weg. De uitdrukking ‘het is eenzaam aan de top’ is typerend voor dit leiderschapsniveau.
Op dit niveau volgen mensen een leider omdat hij of zij een hefboom heeft, namelijk angst voor baanzekerheid! Mensen volgen alleen als ze geloven dat ze dat moeten. De leider biedt geen vertrouwen, en de motivatie van medewerkers is vaak laag en er is een passieve behoefte om te vertrekken bij deze baas.
Kortom, de ‘positie van leidinggevende’ is niet genoeg om een effectief leider te zijn, er is meer nodig, een ontwikkeling naar het volgende niveau.
Niveau 2 – Toestemming
Op dit niveau beginnen leiders relaties op te bouwen en vertrouwen te winnen onder hun medewerkers. Het effect is dat medewerkers ervoor kiezen te volgen omdat ze dat willen. Bovendien: een leider heeft volgers nodig, en volgelingen geven de leider (impliciet) toestemming om hen te leiden.
Het maken van de verschuiving van positie naar toestemming brengt een persoon de eerste echte stap in het leiderschap. Leiderschap impliceert invloed, en wanneer een leider leert te functioneren op het niveau van toestemming, verandert alles.
Wanneer medewerkers zich geliefd voelen, verzorgd, begrepen, gewaardeerd en vertrouwd, dan zijn ze ook bereid samen te werken met hun leider en met elkaar. Het vertrouwen groeit, de werksfeer verbeterd en onderling respect neemt toe.
Medewerkers geloven de leidinggevende en in de doelen die hij nastreeft, want ook de leidinggevende geloofd in zijn medewerkers.
Mensen gaan mee met leiders waar ze mee kunnen opschieten.
~ John Maxwell
Om op dit niveau te groeien, werken leiders aan het leren kennen van hun teamleden en het verbinden met hen. Goede onderlinge relaties verstevigen de samenwerking en vergroten de loyaliteit en het wederzijds vertrouwen.
Goede relaties zijn dus nodig, maar zijn niet vanzelfsprekend om goede resultaten te bereiken. Daarom vormt niveau 2 waarin solide, duurzame relaties worden opgebouwd de basis voor het volgende niveau.
Niveau 3: Productie
Goede leiders brengen zaken voor elkaar. Of zoals Mary Parker Follet zou zeggen: They get things done through people. Ze realiseren de gestelde doelstellingen en behalen resultaten. Op dit niveau bouwen leiders hun invloed en geloofwaardigheid uit, waardoor medewerkers niet alleen volgen omdat ze dat willen vanwege een constructieve relatie, maar ook vanwege de staat van dienst van hun leider.
Op dit niveau wordt het werk gedaan, worden de doelen bereikt, de winst gaat omhoog en het moreel verbetert. Het leiden en beïnvloeden van anderen wordt leuk, want als iedereen samen vooruitgaat, stijgt het team naar een ander niveau van effectiviteit. Daarvoor is het wel nodig dat de leider de doelen communiceert en de passende werkwijzen faciliteert, zodat het volgen van de leider blijft lonen. Het voorwerk is essentieel: vertrouwen is het sleutelwoord om een goede productie te bereiken.
Op niveau 3 kunnen leiders een significante impact hebben op een organisatie. Ze zijn zelf productief, maar ze zijn ook in staat om het team te helpen effectief te zijn. Niemand kan doen alsof hij of zij een Niveau 3 leider is. De feiten spreken voor zich.
Sommige leiders blijven hangen op niveau 2: ze lijken geen resultaten te kunnen genereren. Wellicht omdat zij zelfdiscipline of werkethiek missen om productief te zijn, maar misschien omdat de organisatie haar doelen niet smart formuleert, of geen effectieve performancestructuur aanbiedt waarin leiders en teams optimaal kunnen functioneren.
Niveau 3-leiders zijn vaak geliefd. Hun succes smaakt naar meer; hun aandacht voor de mensen en de heldere visie worden erkend. Hij is niet zomaar te vervangen en het team voelt zich verbonden met dit type leider.
Pas als leiders effectief zijn op Niveau 3, zijn ze klaar om de doelen van de volgende niveaus te ontwikkelen.
Niveau 4 – Ontwikkelaar
Waar niveau 3 de nadruk heeft op persoonlijke en zakelijke productiviteit ontstaat het nadeel van afhankelijkheid. Het team kan niet zonder haar effectieve leider. Het doel van de leider op niveau 4 is om zoveel mogelijk leiders te identificeren en te ontwikkelen door in hen te investeren en hen te helpen groeien. Zodoende reproduceert het systeem zichzelf en neemt de persoonlijke afhankelijkheid af.
Leiders op niveau 4 ondernemen iedere dag bewust stappen om medewerkers – met name hen met het grootste potentieel – te helpen groeien, door hen te coachen, tot wel 80% van hun tijd.
Dit is voor heel veel leiders een lastige stap. Groot geworden in het hiërarchische aansturen van teams moeten ze nu in een dienende stijl leidinggeven. Mensen zijn immers het meest waardevolle bezit van elke organisatie. Niet hun eigen ontwikkeling maar juist die van anderen staat centraal. Daardoor zal ook de leider zelf groeien qua leiderschap, maar de verleiding om terug te grijpen naar niveau 3 is groot.
Dit vierde niveau biedt twee voordelen, de eerste reden is persoonlijk: hoe meer je nieuwe leiders opleidt en begeleidt, hoe meer je het leven van alle teamleden zal veranderen. Als gevolg daarvan zullen mensen je volgen vanwege wat je voor hen persoonlijk hebt gedaan. Bovendien zullen sommige van als gevolg van het mentorschap zich duurzaam verbinden aan de organisatie.
De tweede reden is zakelijk: wanneer er meer leiders zijn, er meer verantwoordelijk wordt genomen en gedeeld eigenaarschap ontstaat kan meer van de missie en doelstellingen van de organisatie worden bereikt.
Bovendien is het investeren in de groei van anderen wellicht de beste investering in jezelf om de top te bereiken.
Niveau 5: de top
De reis in leiderschap leidt je uiteindelijk op het vijfde en hoogste niveau. Die top is slechts voor enkelen weggelegd. Echte toppers zijn schaars.
De reis vereist een lange adem en doorzettingsvermogen. En ook de bereidheid om te investeren in het leven van anderen, nu en voor de lange termijn.
De meeste leiders die de top bereiken, doen dat later in hun carrière. Het vijfde niveau is echter geen rustplaats voor leiders om te genieten van hun bereikte status. Met dankbaarheid en nederigheid behoren ze juist zoveel mogelijk leiders te ontwikkelen; grote uitdagingen aan te gaan; hun invloed uit te breiden om een zo groot mogelijk positief verschil te maken, zowel binnen als buiten hun eigen organisatie.
Mensen volgen hen vanwege wie zij zijn en wat zij vertegenwoordigen. Zo krijgt leiderschap een positieve reputatie.
De vijf niveaus van leiderschap vergen een ruim portfolio aan vaardigheid en een zekere mate van natuurlijk leiderschap. Het tilt de hele organisatie op en creëert een omgeving die iedereen in de organisatie ten goede komt, wat weer bijdraagt aan hun succes.
Niveau 5 leiders overstijgen vaak hun positie, hun organisatie en soms hun industrie. Ze creëren een blijvende erfenis voor de organisatie die zij dienen, een nalatenschap waardoor ze nog lang na hun vertrek worden genoemd.
Welke leider inspireert jou?
Belangrijke inzichten
- De niveaus zijn cumulatief; een leider moet door elk niveau heen groeien. Ieder niveau is voorwaardelijk voor een volgend niveau.
- Leiderschap kan per persoonlijke relatie verschillen; een leider kan op verschillende niveaus opereren met verschillende mensen.
- Het model biedt een kader voor persoonlijke groei en ontwikkeling als leider.
- Maxwell benadrukt dat leiderschap een constante reis is en geen eindbestemming. Door bewust te werken aan het ontwikkelen van vaardigheden en relaties, kunnen leiders groeien naar hogere niveaus van effectiviteit en impact.
De vijf niveaus van Maxwell komen weliswaar globaal overeen met de ontwikkelstadia van de Cubrix – zie tips – maar zijn model is niet contextueel van aard en zijn kernwoorden bijvoorbeeld productie, reproductie en respect, zijn nogal basaal en niet afgestemd op de complexiteit van dienend en emergent leiderschap.